LÀM SAO ĐỂ TRÁNH DNF

DNF là từ mà mọi vận động viên ultra ít nhiều kinh sợ. Did. Not. Finish. Hầu hết các cá nhân đi nhiều giải thì đều đã được gán DNF ngay sau cái tên và DNF là một phần của cuộc chơi. Đối với một vài người, DNF đại diện cho sự thất bại sau bao thời gian tập luyện, và mang đến sự thất vọng. Với những người khác, đó có thể là một kinh nghiệm học tập quý giá và là động lực cho thử thách tiếp theo.

Tôi đã từng có hai lần DNF, một lần không còn cách nào khác, tôi ngã quỵ trên đường trail bất tỉnh do dính sốc nhiệt. Tôi cần được trợ giúp để đi đến CP tiếp theo an toàn và phải đi lên xe. Cuộc chơi kết thúc. Lần DNF thứ hai thì hoàn toàn đối ngược, xảy ra vài năm trước, khi đang trong một giải 100kmđường nhựa với vòng lặp lại mỗi 2km. Sau 50km, tôi nói với vợ – “Đủ rồi, anh ngừng lại tại đây!” Dải chậu chày (IT band) của tôi nóng rần lên và tôi không còn chút hứng thú gì để tiếp tục 50km nữa.

Hai lần DNF xảy ra trong hai hoàn cảnh rất khác biệt. Hiểu được các nguyên nhân sau mỗi DNF có thể giúp tránh DNF lần tới, và chấp nhận nếu chúng xảy ra nữa.

 

Hai kiểu DNF

Kiểu đầu tiên – DNF do không thể tiếp tục (Unable to continue – UTC). UTC xảy ra khi bạn lố cut-off time, hoặc gặp vấn đề y tế không thể tiếp tục. Bạn không còn lựa chọn nào khác.

Kiểu thứ hai, tôi xin được gọi là lựa chọn không đi tiếp. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới lựa chọn này. Trong trường hợp của tôi là tôi biết rằng, nếu chạy 50km nữa IT band của tôi sẽ đi dời và tôi không thể tập và đua nhiều tháng sau đó.

Sau DNF chúng ta thường có khoảng thời gian dài phân tích tại sao mình lại quyết định dừng lại. Liệu mình đã có quyết định đúng không? Mình có thể đi tiếp không, nguyên nhân DNF như vậy là xứng đáng? Những câu hỏi luẩn quẩn này có thể tránh được nếu chuẩn bị tâm lý tốt trước race.

 

Chuẩn bị đối mặt DNF trước race

Một cách để loại bỏ những câu hỏi về sự đáng lý của việc DNF là định ra cho mình danh sách tình huống nào thì mình chấp nhận DNF trước khi vào trận. Nó giúp bạn đưa ra quyết định dễ dàng. Khi bạn đến một Checkpoint và cảm thấy quay mòng mòng trong mớ suy nghĩ, hãy đối chiếu tình trạng của bạn với danh sách đã chuẩn bị và nếu không trúng cái gạch đầu dòng nào thì bạn không còn lựa chọn nào khác là phải đi tiếp.

Đó sẽ là thứ tạo động lực cực kỳ mạnh mẽ cho bạn trong race, nên để tôi nhắc lại cho bạn lần nữa. Nếu bạn không rơi vào bất kì tình trạng nào để DNF bạn liệt kê trước race thì bạn không còn lựa chọn nào khác là phải đi tiếp.

Đã bao nhiều lần bạn tự hỏi mình trong race, làm sao tôi có thể hoàn thành được chặng đường này? Nếu sử dụng quy trình suy nghĩ cho DNF bạn sẽ lật ngược thế cờ, thay vì tự hỏi làm sao có thể hoàn thành được đường đua, bạn sẽ nghĩ “Tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài cán đích.”

Thử áp dụng điều này vào trong các bài tập luyện, bạn nhận ra rằng bạn đã sử dụng ý đồ này trong tập luyện hàng ngày rồi.

Ví dụ bạn đang tập interval 8 lần 1km. Sau 4 vòng, chân bạn bước đến cửa ngưỡng đau, hết vòng 5 bạn bắt đầu chạy cùng đau nhức. Đã bao lần bạn muốn dừng lại – Đủ rồi, hôm nay tập đến đây là đủ và dừng lại sau 5-6 vòng?

Có thể một hai lần bạn dừng lại sớm, nhưng hầu như bạn vẫn tiếp tục và hoàn thành bài tập. Lý do là bạn đã hình thành sẵn trong đầu những điều kiện bạn sẽ kết thúc sớm bài tập. Ví dụ bạn bị căng cơ, chóng mặt. Nếu bạn không có những triệu chứng đó bạn sâu thẳm biết rằng bạn không có lựa chọn nào khác ngoài tiếp tục. Bạn biết được lợi ích của những buổi tập, bạn được khích lệ để hoàn thành nó. Bạn tiếp tục và hoàn thành những vòng cuôi cùng ngay cả khi bạn không chắc sẽ hoàn thành nó như thế nào.

Chúng ta có thể làm điều tương tự ở cự ly ultra.

Đây là những lý do chấp nhận được để DNF của tôi.

Tôi sẽ DNF chỉ nếu một trong những tình huống sau đây xảy ra:

• Tôi ở trong tình trạng sức khỏe đáng lo ngại và tôi được khuyên dừng lại bởi nhân viên y tế.
• Nếu tôi có trắc trở, tôi sẽ ở checkpoint giải quyết cho xong vấn đề đó đến khi nào xong hoặc đến khi lố giờ cut-off.
• Tôi gặp phải chấn thương và việc tiếp tục sẽ làm chấn thương nặng hơn đến mức ảnh hưởng đến việc tập luyện và đi giải trong những tháng tiếp theo.

Đối với tôi, chỉ có vậy. Do đó, trên đường chạy tôi biết rằng tôi phải chạy tiếp nếu một trong 3 tình huống trên không xảy ra. Hãy bàn luận chi tiết thêm.

 

1. Tình trạng sức khỏe đáng lo ngại.

Đó có thể là say nắng, sốc nhiệt, hạ natri máu, tăng thân nhiệt, hạ thân nhiệt, ói hoặc tiêu chảy – tất cả những nguyên nhân này rất xứng đáng để DNF. Khi một trong số chúng xảy ra tôi sẽ nhìn sang lý do thứ hai.

2. Lố thời gian cut-off.

Nếu tôi có vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, nhưng nó có thể được giải quyết tại checkpoint thì sao? Ví dụ nếu tôi đang có say nắng, tôi có thể ở checkpoint một giờ thậm chí hơn để làm mát và tiếp tục an toàn không?

Trong trường hợp của tôi, tôi không thể tự đến checkpoint an toàn và cần được vận chuyển, nên tôi không còn chọn lựa. Nhưng tôi thường nghe việc người ta DNF do bụng bị khó chịu, hoặc họ bị quá nóng hoặc lạnh và tôi tự hỏi liệu họ đã dừng lại một giờ hoặc hơn ở checkpoint để tính toán xem liệu họ có thể hoàn thành đường đua.

3. Dính chấn thương

Tôi may mắn vì có hiểu biết nhất định về cơ thể người nên trong hầu hết các trường hợp tôi biết chấn thương nào cần thời gian sau một tuần hay bao lâu để hồi phục. Nếu không rành việc này, thì bạn chỉ còn biết dựa vào kinh nghiệm chấn thương.

Một câu hỏi nữa cần trả lời trước race đó là nếu có chấn thương xảy ra và bạn cần khoảng 1 tháng để hồi phục thì bạn dừng lại hay đi tiếp. Đôi khi câu trả lời là có, đôi khi là không.

Thử nghĩ đến UTMB, bạn có gắng 3 năm ròng để được chạy tại giải và đó là cơ hội cả đời có một và nếu bạn không hoàn thành thì gần như không có cơ hội quay lại. Trong tình huống này, nếu bạn vẫn có thể di chuyển kéo qua thời gian cut-off, bạn có thể quyết định “lặc lè” về đích hoặc bạn quyết định không giải đấu nào đáng để lãnh một chấn thương kéo dài. Lựa chọn là ở bạn, nhưng nhất định là phải xác định trước khi chạy chứ không phải trên đường chạy.

Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác có thể là chính đáng để DNF.

4. Giải đấu diễn ra dài hơn nhiều so với dự kiến

Cái này phụ thuộc vào mỗi cá nhân – ví dụ đối với vài cao thủ muốn hoàn thành UTMB trong 24 giờ, họ có thể quyết định dừng lại nếu dự kiến thời gian thi đấu có vẻ mất hơn 30 giờ.

Về đích trong thời gian dài không quan trọng để biện minh cho việc kéo dài nhiều giờ để về đích và có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến các cuộc đua sắp tới. Không có gì sai trong suy nghĩ đó – tất cả chúng ta đều là cá thể độc lập và tham gia giải chạy vì những lý do khác nhau. Chỉ cần đảm bảo rằng bạn xác định chúng trước cuộc đua.

Theo kinh nghiệm của tôi, điều này cho thấy những suy nghĩ khác nhau trước cuộc đua ảnh hưởng đến quyết định.

Trong lúc thi đấu, tôi bị DNF do sự cố ITB, tôi hy vọng sẽ chạy sub 8 giờ để đủ điều kiện cho đội Aussie 100km mặc dù trên đường chạy 7:30 ở nửa chặng đường, tôi biết rằng ITB sẽ chỉ tệ hơn và tệ hơn. Tôi không muốn tập tễnh để về đích hơn 9 giờ và sau đó hy sinh các giải chạy khác trong năm.

Trong cuộc đua khác, tôi cũng phải chịu ITB tuy nhiên tôi đang dẫn đầu và chỉ còn 30/100 dặm và tôi không thể rút lui khi dẫn đầu một cuộc đua. Tôi tiếp tục và giành chiến thắng và nghỉ vào tháng sau để hồi phục.

Cùng một tổn thương – suy nghĩ khác nhau – kết cục khác nhau.

5. Không còn vui vẻ 

Gần đây tại giải nổi tiếng Barkley Marathons John Kelly, người về đích của cuộc đua này, đã rút ở cuối vòng 3 nói rằng anh ấy không còn vui vẻ nữa. Đó là lý do hoàn toàn hợp lệ cho DNF – không ai trả tiền cho mình chạy đua. Nếu chúng ta không thích nó thì không có lý do gì để tiếp tục thúc đẩy. Tuy nhiên, bạn cần phải có một ý tưởng rất tốt về ý tưởng vui vẻ của bạn là gì, nếu không cuộc đua sau mà DNF hối tiếc sẽ diễn ra.

Đối với John, anh ấy biết chính xác 2 vòng tiếp theo sẽ kéo theo những gì và việc nghĩ về nó chẳng khiến anh ấy hứng thú chút nào. Có thể đối với bạn, cuộc đua đòi hỏi nhiều kỹ thuật hơn mong đợi và nó không thú vị vì nó nằm quá xa vùng an toàn của bạn. Có thể cuộc đua được tổ chức kém, không như những gì nó đã hứa và bạn thực sự không quan tâm xem mình có về đích hay không.

Xác định niềm vui trước khi thực hiện – có vui khi chạy dưới trời mưa tầm tã trong nhiều giờ liên tục không? Chạy trong cái nóng 40 độ có vui không?

Sử dụng lý do DNF của bạn như một động lực tích cực để hoàn thành

Một khi bạn đã xác định lý do của mình cho DNF trước cuộc đua, trong cuộc đua, nó có thể trở thành động lực mạnh mẽ để bạn tiếp tục.

Như tôi đã nói trước đó – nếu các điều kiện cho DNF không được đáp ứng, bạn không có lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục. Điều này đặc biệt mạnh mẽ trong các cuộc đua dài hơn như một miler. Khi khoảng cách phải đi vẫn còn rất xa và bạn không biết mình có thể hoàn thành bằng cách nào và mất niềm tin mình làm được, nếu bạn chưa tìm ra điều kiện để DNF thì bạn không còn cách nào khác ngoài việc tìm cách tiếp tục.

Những điều hối tiếc về DNF

Có hai lý do DNF chính khiến người chạy nhiều nhất gây tiếc nuối.

1. Giả sử bạn bỏ lỡ một lần cut off

Một vận động viên mà tôi huấn luyện đã rời một checkpoint tại UTMB để gặp một số vận động viên đang quay trở lại checkpoint mà VDV đó vừa rời khỏi và nói rằng họ đã được thông báo rằng họ không có cơ hội đến điểm checkpoint tiếp theo kịp thời gian nên họ đã bỏ cuộc. May mắn thay, VDV đã bỏ qua và tiếp tục, thực hiện tất cả các lần cutoff tiếp theo, đôi khi chỉ trong vài phút, và cuối cùng trở thành người về đích.

Những người chạy đã bỏ cuộc khi dẫn trước khách hàng của tôi rất có thể đã hoàn thành nếu họ tuân theo quy tắc cơ bản là tiếp tục tiến lên trừ khi được một lời official cho biết bạn không thể tiếp tục được nữa.

2. Không cho bản thân thời gian để phục hồi trước khi từ bỏ

Trong trường hợp này, người chạy thường bị các vấn đề về dạ dày hoặc quá nóng hoặc run rẩy. Họ thường dành cho mình 10-20 phút để hồi phục và nếu không tốt hơn họ sẽ rút. Hãy xem xét phương án thay thế – giả sử bạn có một vận động viên chạy cự ly 14 giờ 100km đến điểm CP với cái bụng cồn cào không thể ăn uống. Họ ngồi trong 10 phút và không cảm thấy tốt hơn nên DNF. Hoặc họ ở lại CP trong một giờ hoặc 90 phút, cảm thấy tốt hơn và kết thúc vào 15:30. Bạn sẽ hạnh phúc hơn với 15:30 hay DNF?

Tất nhiên bạn có thể ở mức CP trong 90 phút và vẫn không đủ sức để tiếp tục nhưng ít nhất bạn đã cho nó một cơ hội. Ngoài ra, nếu bạn đang tham gia để có PB, đã thực hiện cuộc đua nhiều lần và không muốn chỉ hoàn thành nó thì DNF là một lựa chọn hợp lý để đảm bảo bạn duy trì niềm yêu thích môn thể thao này – nhưng hãy xác định trước cuộc đua này!

3. Bị lạc

Người chạy bộ thường bị lạc đường, dành thêm 20, 30, 60 phút ngoài đường đua và sau đó là DNF. Bạn nên nghĩ về cuộc đua trước – nếu bạn bị lạc và thời gian về đích của bạn có thể chậm hơn 20, 30, 60 phút thì điều đó có quan trọng không? Hoàn thành một miler trong 26 giờ thay vì 25 giờ có tạo ra sự khác biệt cho bạn không? Có thể có, có thể không – hãy làm rõ điều này trước.

Xác định lý do của riêng bạn

Không có đúng hay sai ở đây – bạn có thể quyết định điều gì quan trọng đối với mình – không bị ảnh hưởng bởi những người khác – tất cả chúng ta đều có lý do và động lực riêng để đua. Đối với một số người đẩy nhanh bất chấp và kết thúc trong thời gian chậm hơn sẽ dễ đối phó hơn nhiều so với DNF, đối với những người khác đẩy mạnh sẽ dẫn đến giảm sự thích thú với môn thể thao này.

Nếu bạn có thể xác định trong những điều kiện nào bạn sẽ DNF trước cuộc đua, điều đó sẽ giúp bạn không phải đưa ra bất kỳ quyết định nào giữa cuộc đua mà bạn sẽ hối hận và thực sự cung cấp thêm động lực để tiếp tục.

Nguồn: MILE 27